Hoofdstuk 1

Zondagmorgen vroeg word ik de verloskamer opgereden. Een zestal handen helpen voorzichtig met het overstappen naar het verlosbed. Om mij heen heerst bevroren kalmte en in het licht van felle neonlampen ziet de omgeving bleek als een maanlandschap. In mijn blikveld, tussen mijn benen door, stijgt de gynaecoloog hoog boven me uit. Hij vult een injectiespuit met verdovende vloeistof. Een doffe pijn trekt door mijn zitvlak. Met een schaar omklemd in zijn stevige hand wacht hij op de volgende wee. Mijn buik spant zich. Zacht piepend snijdt de schaar in mijn vlees. Precies zo’n geluid maakte het pluche tafelkleed waarin ik als klein kind knipte en dof ook voelde de klap van moeders hand tegen mijn hoofd. 'Ben je helemaal belazerd! Wie doet nu zoiets?'

                           

                                  1944

Otto, mijn één jaar oudere broer, is de lieveling van moeder. Zijn geboorte vlak voor het uitbreken van de tweede wereldoorlog is voor haar een hele geruststelling. Een Germaans jongetje met blonde haren en blauwe ogen, die extra oplichten door het blauwe truitje dat ze voor hem heeft gebreid. Met Otto op haar arm kan moeder onder de moffen komen. Eén lachje van Otto en de grofste Duitse soldaat verandert in een weemoedig mens die naar zijn Heimat verlangt.

Met mij - ik heb wel blond haar, maar groene ogen - loopt dat minder soepel. Daar komt bij dat ik zeer éénkennig ben: ik huil zodra iemand naar mij kijkt. Zeker als dit een dikke Duitse officier is, die komt kijken of mijn vader zich ergens heeft verstopt en omdat hij hem niet kan vinden onze melk opdrinkt. Nee, ik ben geen pretje voor mijn moeder en mijn broertje Dirk, die na mij halverwege de oorlog wordt geboren, kan moeder ook beter in het wiegje laten liggen. Geen eer te behalen met die bruine ogen, dat donkere haar en al dat eczeem op zijn huid. Mijn zusje Tonia heeft vast heel donkere ogen en pikzwart haar.

Bovenop de dijk, aan de overzijde van het water, staat een donkere koets met twee zwarte paarden. Op hun hoofd dragen ze een pluim. Achter de koets, voor de wijd geopende deuren zie ik mijn vader staan. Zijn handen tillen een kleine kist.

Het is mijn allervroegste herinnering; een stilstaand beeld. Alsof ik kijk naar een zwart-wit foto die in mijn geheugen is afgedrukt. In mijn gedachten zoek ik naar de plek waar ik heb gestaan. Ik loop over een smalle draaibrug, daal het pad af tot onder aan de dijk en kom uit bij ons ouderlijk huis. De deur aan de achterkant is open. In de woonkamer, voor het raam, sta ik op het puntje van mijn tenen en klem me vast aan de houten vensterbank. Hoe groot is een kind van amper drie jaar oud.

Het is een grijze dag, eind oktober. In het kistje ligt mijn zusje Tonia. ‘Het wordt een bevrijdingskindje,’ heeft de dokter bij iedere controle gezegd. De bevrijding laat op zich wachten. Het westen van Nederland, mijn vader, moeder en hun zes kinderen moeten de hongerwinter nog door. De datum waarop mijn moeder is uitgerekend is al lang verstreken als mijn zusje eindelijk wordt geboren. Haar brede schouders en gewicht van twaalf pond laten zich moeizaam uit het geboortekanaal verlossen. De dokter zweet bij het spaarzame licht van een knijpkat in de verduisterde kamer.Tevergeefs. Aan het einde van de bevalling huilt alleen mijn moeder. 

Het is mijn eerste ontmoeting met de dood. Onze paden zullen zich vaker kruisen. Soms zoek ik hem, lijkt het wel. Ik trek een ketel kokend water over me heen, val in het water onder de brug waar ik nog net op tijd word uitgevist en loop onverwacht de weg over pats boem onder een motorfiets. Soms komt hij bij ons thuis en kijk ik toe.